Opady atmosferyczne - produkty kondensacji pary wodnej zawartej w atmosferze (atmosfera ziemska), spadające na powierzchnię Ziemi lub unoszące się w powietrzu w postaci wody lub kryształków lodu. Opady atmosferyczne występują w postaci: - deszczu, śniegu, mżawki, krup, gradu,
- opadów unoszących się w powietrzu, do których należy mgła,
- opadów osiadających (osady, opady poziome), czyli rosy, szronu, szadzi.
zobacz także opis powyższych zjawisk meteorologicznych Opady spadające na ziemię powstają, gdy krople wody i kryształki lodu osiągną rozmiary, przy których prądy występujące w chmurze nie mogą ich utrzymać.
Do pomiarów opadu atmosferycznego służą deszczomierze i pluwiografy. Ilość spadłego opadu określa się wysokością wyrażoną w milimetrach, jaką utworzyłaby woda na powierzchnia płaskiej, gdyby nie parowała, nie wsiąkała i nie ściekała.
W klimatologii opad atmosferyczny charakteryzowany jest wielkością zwaną sumą opadu w wybranym okresie (godzina, doba, miesiąc, rok), wyraża się go w milimetrach.
Rozkład opadów atmosferycznych na kuli ziemskiej jest bardzo zróżnicowany i zależy w bardzo dużym stopniu od warunków miejscowych, zwłaszcza od rzeźby terenu oraz od szerokości geograficznej.
Wyróżnia się typ opadów: - równikowy (do 10° szerokości geograficznej północnej i południowej) o sumie rocznej ponad 2000-3000 mm, obejmujący tereny, gdzie w ciągu roku występują dwa okresy deszczowe z obfitymi opadami pochodzenia konwekcyjnego, występującymi w czasie równonocy (tzw. deszcze zenitalne), oddzielone od siebie okresami stosunkowo suchymi
- zwrotnikowy (10°-25° szerokości geograficznej północnej i południowej), na obszarach gdzie stopniowo przesuwając się w stronę zwrotników zanikają dwa okresy opadowe, przechodząc w niewielkie opady występujące w letniej poł. roku (ok. 4 miesięcy), pozostałe miesiące są bezdeszczowe.
Jest to region o najmniejszych sumach opadów wynoszących poniżej 250-50 mm, gdzie większość powierzchni zajmują pustynie. - monsunów zwrotnikowych, obejmujący obszar m.in. Azji Południowo-Wschodniej (Azja), Zatoki Gwinejskiej, północnej Australii, gdzie roczny przebieg opadów atmosferycznych jest podobny, jak w typie zwrotnikowym, z tym że są one znacznie większe i wynoszą od 3 000 do 10 000-12 000 mm.
Miejscem o największej sumie opadów na kuli ziemskiej jest przedpole Himalajów (reprezentowane przez stację w Czerrapundżi), gdzie średnio rocznie spada 12 000 mm, przy czym najwyższy opad wynosił 22990 mm (w 1861), natomiast najniższy 7 000 mm. - śródziemnomorski, obejmujący obszar m.in. wybrzeża Morza Śródziemnego, Półwyspu Kalifornijskiego, południowej Afryki, południowej Australii, gdzie suma opadów jest zróżnicowana i wynosi od 500 do ponad 1000 mm, maksimum zaś przypada na zimę lub jesień.
- szerokości umiarkowanych (podtyp kontynentalny), obejmujący wnętrza kontynentów, gdzie maksimum opadów przypada na lato, a minimum na zimę.
- szerokości umiarkowanych (podtyp morski), obejmujący wybrzeża kontynentów, gdzie przeważają opady zimowe albo też rozkład opadów jest równomierny w ciągu roku.
- polarny o niewielkiej sumie opadów, często poniżej 500-250 mm, z maksimum w lecie. W Polsce sumy opadów atmosferycznych wahają się od ok. 400 mm na Kujawach i w Wielkopolsce do ponad 1600 mm w Tatrach, przy czym na większości obszaru są niższe od 600 mm.
Opady osiadające i mgły w niektórych częściach świata mogą być głównym źródłem wilgoci (np. Andy Środkowe).
Opady dzieli się także na: - frontalne - powstają na skutek wymuszonego wznoszenia się cieplejszego powietrza na froncie atmosferycznym
- konwekcji termicznej - silne nagrzanie podłoża prowadzi do powstawania prądów wznoszących
- orograficzne - z ukształtowania terenu albo powierzchnia wodna lub lądowa
|
Astronomia
